Het FODMaP- beperkte dieet

Wat is het?
FODMaP staat voor Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols. Deze voedingsstoffen komen in diverse voedingsmiddelen voor, waaronder enkele groenten- en fruitsoorten, tarwe en zuivelproducten. FODMaPs veroorzaken buikklachten bij mensen met het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS).

Bij het FODMaP- beperkte dieet worden gedurende 2 tot 6 weken tijdens de eliminatiefase vijf koolhydraatgroepen vermeden. Na het weglaten van bovenstaande voedingsstoffen worden ze weer geleidelijk geherintroduceerd. Op deze manier kunnen patiënten ervaren welke voedingsstoffen klachten veroorzaken.

Het speciale dieet is in Australië ontwikkeld en levert zeer goede resultaten bij het merendeel van patiënten met PDS.

Voor wie en waarom is het geschikt?

Voor wie?
Het dieet is geschikt voor patiënten waarbij door een arts PDS is gesteld. Het wordt vooral ingezet bij mensen die onvoldoende reageren op andere behandelingen. Onderzoeken wijzen uit dat het dieet bij 75% van de PDS- patiënten de klachten helpt te verminderen. Voornamelijk een significante vermindering van flatulentie en een opgeblazen gevoel. Het laag FODMaP- dieet wordt dan ook beschouwd als één van de belangrijkste doorbraken in de behandeling van PDS. Als kanttekening moet hier wel bij worden geplaatst, dat de onderzoeken uitgevoerd zijn door de makers van het dieet. 

Helaas werkt het dieet niet voor iedereen. De lange termijn effecten van het dieet zijn nog niet bekend, maar de resultaten zijn hoopgevend.

 

Waarom is het geschikt?
FODMaps worden slecht of niet opgenomen in de dunne darm, waardoor ze vocht aantrekken en de darmen doen uitzetten. In de dikke darm zorgen de FODMaps op een andere manier voor klachten: ze vormen een voedselbron van dikke darmbacteriën. Deze bacteriën vergisten de FODMaps wat kan leiden tot PDS symptomen. Door middel van aanpassingen in de voeding wordt er geprobeerd de inhoud van de dunne en de dikke darm aan te passen. Hierdoor zetten de darmen minder uit en komen ze minder onder druk te staan. 

Het dieet laag in FODMaPs zorgt voor een duidelijke vermindering van vocht en gas in de darm. Ook door het verspreiden van de maaltijden en kleinere portiesgroottes kan de hoeveelheid gas en vloeistof in de darmen verminderd worden. 

Gemiddelde dagvoeding vergeleken met het FODMaP- beperkte dieet
FODMaPs zijn koolhydraten, de hoeveelheid koolhydraten in het FODMaP- dieet is dan ook lager dan een gemiddelde dag voeding. De hoeveelheid eiwitten komt gemiddeld gezien overeen. Het aanpassen van het eetpatroon naar een fodmap-arm eetpatroon zou kunnen leiden tot een verminderde vezelinname, het is daarom van belang om altijd een diëtist in te schakelen om u te helpen bij een volwaardig eetpatroon. Door FODMaPs te mijden, wordt er vaker gekozen voor producten met een hoger vetgehalte. De hoeveelheid vet en verzadigd vet kan dan hoger worden dan normaal. Door bijvoorbeeld voor (wal)noten te kiezen in plaats van kaas als tussendoortje, wordt het verzadigd vetgehalte al verlaagd. Omdat de introductiefase van het FODMaP dieet 2-6 weken duurt is een hoger (verzadigd)vetgehalte tijdelijk te overzien, hierna worden producten geherintroduceerd waardoor de hoeveelheid vet weer verminderd.

Tijdsbalk FODMaP dieet
Na 2-6 weken wordt aan de hand van klachtenscores bekeken of het FODMaP dieet resultaat heeft. Wanneer na deze fase een duidelijke vermindering van klachten is te zien, wordt de herintroductiefase gestart. Hierbij worden FODMaPs één voor één geherintroduceerd. Zo ervaart de patiënt welke FODMaPs worden verdragen en welke FODMaPs klachten veroorzaken.

Er is een brochure ontwikkeld met lijsten waarin FODMaP- arme en FODMaP- rijke producten zijn opgenomen. Na verloop van de tijd wordt het voor patiënten steeds gemakkelijker om producten te kiezen binnen het FODMaP- beperkte dieet. Ook biedt de diëtist begeleiding voor de herintroductie van FODMaPs.

Nadelen van het FODMaP- beperkte dieet

Welke nadelen worden ondervonden met het dieet?

  1. Beperkte verkrijgbaarheid van enkele producten

Niet alle producten met een laag FODMaP gehalte zijn gemakkelijk en goedkoop verkrijgbaar. Denk bijvoorbeeld aan Glutenvrij brood, lactosevrije yoghurt en vlozaad, psylliumvezels. De meeste producten zijn makkelijk verkrijgbaar in de supermarkten. In het begin kan dit wat tijd kosten.

  1. Sociaal moeilijk toepasbaar

Het volgen van het dieet kan voor sommigen als moeilijk ervaren worden. Het aantal voedingsmiddelen bij het dieet is beperkt. Daarbij geldt voor sommige voedingsmiddelen dat er maar een kleine hoeveelheid van gegeten mag worden. 

  1. Beperkt in variatie, eenzijdige voeding op den duur

Bij het volgen van het dieet is uitbreiding van het schema belangrijk. Door het ontwijken van de FODMaPs kan een eenzijdig eetpatroon ontstaan. Uitbreiden en experimenteren is hierdoor van belang. De diëtist kan u hier ook in adviseren.

  1. Last van obstipatie

Sommige patiënten krijgen last van obstipatie. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de laxerende werking die sommige FODMaPs hebben. Het kan wel gemakkelijk verholpen worden door bijvoorbeeld psylliumvezels.

.

De rol van de diëtist
Vanwege het weglaten van enkele voedingsmiddelen, is het van belang om te zorgen dat er op de lange termijn geen voedingsstoffentekorten ontstaan. De gespecialiseerde diëtisten van Vodiservice beschikken over een goede basis en kunnen u helpen bij de praktische uitvoering van dit dieet. U krijgt een op uw persoonlijke situatie afgestemd advies over de beste aanpak. De hoeveelheid toegestane producten is afhankelijk van het persoonlijke voedingspatroon. De diëtist bekijkt deze hoeveelheid en past dit naar de persoonlijke behoefte van de cliënt aan. Ook beoordelen zij uw klachten. Daarnaast bieden zij een opbouwschema met een variatielijst.

Daarnaast kan de diëtist u informeren over de versterkende werking van sommige FODMaP’s: wanneer er in een maaltijd verschillende FODMaPs worden geconsumeerd, kunnen deze elkaar versterken. Bijvoorbeeld: cliënt A is gevoelig voor fructose en lactose. In een maaltijd eet zij een appel (fructose) en yoghurt (lactose). De maag- en darmklachten worden dan versterkt.

Overige aspecten

Etiketten lezen
Op de ingrediëntendeclaratie op het etiket, worden ingrediënten in afnemende volgorde vermeld. Hoe meer er van ingrediënt in een product zit, hoe meer eerder het op de ingrediëntenlijst dient te worden vermeld.

Bij het FODMaP- beperkte dieet kan een kleine hoeveelheid van de meeste oranje producten geen kwaad. Wel is het belangrijk om regelmatig de samenstelling van een product te controleren. Het kan namelijk zijn de samenstelling verandert in de loop van de tijd.

Een aantal FODMaP’s bevatten bekende allergene stoffen, waaronder gluten (gluten zijn geen onderdeel van het fodmap dieet) en lactose. Hiervan is bekend dat deze stoffen bij mensen die hier gevoelig voor zijn, voor maag- en darmklachten kunnen zorgen. Het is overigens niet zo dat het FODMaP- beperkte dieet geheel gluten- en lactosevrij is. Dit wordt vaak gedacht. Wel worden deze allergenen in het dieet zoveel mogelijk beperkt. Door middel van onderstaande logo’s kunt u gemakkelijk producten vermijden met lactose en tarwe, gluten hoeven dus niet altijd vermeden te worden.

Tenslotte rust en regelmaat
Een gezonde leefstijl met voldoende rustmomenten zorgt voor een beter resultaat van het dieet. Daarbij is het belangrijk om geen maaltijden over te slaan. Een stevig ontbijt, het verspreid over de dag eten van kleine maaltijden, het vermijden van vetrijke maaltijden, koffie en alcohol leiden vaak ook tot betere resultaten. 

Maak contact met de diëtist

Heeft u vragen of wilt u meer weten over het FODMaP- beperkte dieet?
Vodiservice heeft een team van diëtisten die u graag verder helpen.