Zout

Zoutinname
Wat ooit begon als conserveermiddel is tegenwoordig een genotmiddel geworden. Zo werd vlees bijvoorbeeld gepekeld en de snijbonen in zout bewaard. Pekelen is al lang geen noodzaak meer, maar toch zijn we aan het zout vast blijven zitten. Inmiddels eten we in Nederland gemiddeld veel te veel zout: in plaats van de aanbevolen 6 gram gebruiken we gemiddeld 10 gram keukenzout per dag. Dat is 1,5 keer meer dan aanbevolen. Meer dan 85% van de Nederlandse bevolking krijgt meer zout binnen dan deze maximale hoeveelheid.

Gezondheidswinst door het verlagen van de zoutinname
Voor geen enkele andere voedingsstof is de impact op de volksgezondheid van een inname volgens de aanbevelingen zo duidelijk aangetoond. Er kan een aanzienlijk gezondheidswinst worden behaald door het verminderen van onze zoutconsumptie: een verlaging van de zoutinname leidt tot een lagere bloeddruk. Hoge bloeddruk is één van de risicofactoren van hart- en vaatziekten en beroertes. Volgens de Richtlijnen Goede Voeding zouden we naast minder zout, ook minder rood vlees, vleeswaren, suikerhoudende drank en alcohol en moeten gebruiken. Daarnaast luidt het advies om deze productgroepen te vervangen door groente, fruit, vis, thee, noten en peulvruchten.

pexels-photo-277253

Hoe krijgen we al dat zout binnen?

Van die 10 gram is ongeveer 8 gram afkomstig uit voedingsmiddelen als brood, kaas, vleeswaren, kant-en-klaar maaltijden. De voedingsindustrie kan dan ook een belangrijke bijdrage leveren aan het verlagen van het zout in de producten. De warme maaltijd blijkt met 36% de grootste bijdrage te leveren. Tussendoortjes leveren nog zo’n 20%. Het meeste zout eten we thuis (69%).

Het zoutgehalte verlagen met 40% in bereide voedingsmiddelen is haalbaar, maar hier is wel tijd voor nodig. Zout is net als suiker een goedkope smaakmaker in de industrie.

Gewenning
Zout is een aangeleerde smaak. Minder zout kan de smaak juist verrijken. Veel mensen hebben in het begin moeite met een zoutarm dieet, maar na twee à drie weken is het lichaam aan de zoutvermindering gewend. Wanneer er dan weer ruim zout wordt gebruikt staat deze smaak dan vaak zelfs tegen.

Aan minder zout wen je gemakkelijk als het geleidelijk gaat. Hoe kan minder zout de smaak verrijken? Zout kan heel dominant zijn. Wanneer er minder zout wordt gebruikt, wordt de smaak juist rijker; je proeft de andere smaken beter.

Soorten zout
Keukenzout (natriumchloride) komt in veel voedingsmiddelen voor en wordt het meeste gebruikt. Het bestaat voor 99% uit NaCl, rest is water. Een gram keukenzout is samengesteld uit 400 mg Na en 600 mg Cl. Eén gram natrium komt overeen met ongeveer 2,5 gram keukenzout. Er mag aan keukenzout Jodium toegevoegd worden.

Zeezout is vaak klonterig doordat er magnesiumzout in zit dat vocht aantrekt. Sommige mensen denken dat zeezout beter is voor de gezondheid, maar dat is onjuist. Het enige ‘gezondere zout’ is zout waarvan natrium voor minimaal 40 of 50 % is vervangen door kalium. Een voorbeeld is Jozo Bewust, of Lo Salt. De kalium hierin werkt bloeddrukverlagend.

Zout verlagen in de voeding

Wanneer het zoutgehalte van bewerkte voedingsmiddelen wordt gehalveerd is daar aanzienlijke gezondheidswinst te boeken, zeker als het gaat om hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en nierfalen. Zoutverlaging in een bewerkt product heeft vaak effect op de smaak, prijs en houdbaarheid.

‘Voedingsmiddelen met minder zout, maar net zo veel smaak’, dat is de uitdaging! De industrie brengt zouttoevoeging in fasen omlaag. Een zoutreductie van 40% in bereide voedingsmiddelen moet haalbaar zijn. De broodsector bewijst dat het kan. Maar niet alleen de broodsector, ook de kaas-en vleeswaren sectie is aan het verminderen. Al met al er zit beweging in.

Hulp van de diëtist
De diëtist kan je helpen om het zoutgebruik te verlagen tot de aanbevolen advies natrium van de Gezondheidsraad. Het eten wordt in het begin als flauw ervaren, maar dit kan deels worden voorkomen door bijvoorbeeld het gebruik van kruiden.  De diëtist kan suggesties geven over smakelijke gerechten met weinig zout en helpen u met het verlagen van uw zoutinname door te laten zien hoe u de etiketten moeten lezen. Zodra u gewend bent aan de gerechten met minder zout zult u merken dat de maaltijden juist smaakvoller zijn. 

Minder zout, hoe doe je dat dan?

Met de volgende tips kunt u zelf gemakkelijk uw zoutinname verlagen:

  • Laat het zout staan en gebruik vooral verse kruiden.
  • Gebruik veel kaliumrijke producten zoals groente en fruit. Kalium verlaagt namelijk de bloeddruk.
  • Kies voor verse producten.
  • Neem de tijd om het etiket te lezen. Kies bijvoorbeeld voor kaas met minder zout. Varieer met broodbeleg voor zowel zoet als hartig. Kies voor onbewerkte ongezouten vleeswaren zoals rosbief.
  • Bij de koffie of thee: koek bevat in de meeste gevallen geen zout.
  • Vermijd drop: zowel zoute als zoete drop. Drop kan hoge bloeddruk veroorzaken.
  • De warme maaltijd: Kook vers! Zorg voor groente van het seizoen en bereid deze op verschillende manieren met minder zout.
  • Vlees, kip of vis zijn smakelijk te maken met verse kruiden.
  • Vermijd kant-en-klaar maaltijden en sauzen.

Weetje: Drop (zowel zoet als zoute drop) kan de bloeddruk verhogen. Dit komt niet door het zout in de drop, maar door de stof glycyrrizine.

 

Maak contact met de diëtist

Heeft u vragen of wilt u meer weten over het gebruik van zout?
Vodiservice heeft een team van diëtisten die u graag verder helpen!